ادبیات نظری تحقیق مسئولیت پیامبر در قرآن

ادبیات نظری تحقیق مسئولیت پیامبر در قرآن ادبیات نظری تحقیق مسئولیت پیامبر در قرآن

ادبیات نظری تحقیق مسئولیت پیامبر در قرآن در 21 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.

بخشی از متن :

تعریف مسؤولیت در لغت و اصطلاح

این واژه، از ریشه‌ی سَأَلَ به معنی پرسیدن و درخواست کردن است. مسؤولیت، مصدر جعلی از اسم مفعول سَأَلَ و به معنی موظف بودن به انجام دادن کاری می‌باشد. مسؤول بودن، یعنی:

1ـ موظف دانستن خود به انجام دادن کاری. این معنی در سوره‌ی فرقان آیه 16 بیان شده است: لهَُّمْ فِیهَا مَا یَشَاءُونَ خَلِدِینَ کاَنَ عَلی‏ رَبِّکَ وَعْدًا مَّسُْئولا. جاودانه هر چه بخواهند در آن جا دارند. پروردگار تو مسئوول [تحقق‏] این وعده است.»

2ـ بازخواست شدن در برابر چگونگی انجام دادن کارهایی که خود تعیین کرده یا از او خواسته شده؛ این معنی در سوره‌ی احزاب آیه 15 بیان شده است: وَ لَقَدْ کاَنُواْ عَاهَدُواْ اللَّهَ مِن قَبْلُ لایُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ وَ کاَنَ عَهْدُ اللَّهِ مَسُْئولا. با آنکه قبلاً با خدا پیمان جدی بسته بودند که پشت [به دشمن‏] نکنند؛ و باید بدانند پیمان خدا همواره بازخواست دارد.»

3ـ تحمل کردن پیامدهای انجام ندادن یا درست انجام ندادن کار پس از بازخواست. این معنی در سوره‌ی صافات آیه 24 بیان گردیده: وَ قِفُوهُمْ إِنهَُّم مَّسُْئولُون‏. آنها را بازداشت نمایید؛ زیرا باید پیامد کارهای خود را تحمل نمایند.»

مسؤولیت در اصطلاح، یعنی پذیرفتن انجام دادن کاری با همه‌ی خطرهای احتمالی آن و آمادگی برای بازخواست شدن در برابر کسی که انجام دادن کار یا کارها را واگذار نموده و تحمل پیامدهای درست انجام ندادن وظیفه.^[1]

منشأ مسؤولیت

منشأ مسؤولیت یا افراد است یا قرارداد و یا پروردگار. در این پژوهش، سخن از مسؤولیتی است که خداوند بر دوش پیامبرانش گذاشته؛ از این رو، پیامبران در برابر انسان‌ها پاسخگو نبودند و تنها در برابر خداوندی که مسؤولیت بر عهده‌ی آنها نهاده پاسخگو بودند. همچنان که در سوره‌ی جن آیه 21 فرمود: قُلْ إِنی‏ِ لَا أَمْلِکُ لَکمُ‏ْ ضَرًّا وَ لارَشَدًا.»

همچنین، پاداش مسؤولیت پیامبران هم با خداوند بوده و نه با انسان‌ها؛ همچنان که در سوره‌ی شوری آیه 23 می‌فرماید: . قُل لاأَسَْئلُکمُ‏ْ عَلَیْهِ أَجْرًا. بگو من برای رسالتم مزدی از شما نمی‌خواهم.»

رابطه‌ی مسؤولیت با اهلیت یا قابلیت و توانمندی فرد

هنگامی که واگذاری مسؤولیت از سوی آفریدگار باشد، با توجه به اینکه خداوند به تدبیر امور مصالح مردم داناتر می‌باشد، از میان هر مردمی هر که را مصلحت بداند، او را مسؤول قرار می‌دهد. پس هر کسی که ویژگی‌های مناسب داشته باشد، از سوی پروردگار دارای مسؤولیت می‌شود. همچنان که در سوره‌ی آل عمران آیه 56 می‌فرماید: قُلِ اللَّهُمَّ مالِکَ الْمُلْکِ تُؤْتِی الْمُلْکَ مَنْ تَشاء. بگو: بار خدایا! فرمانروایی از آن توست؛ هر کس را که خواهی، فرمانروایی بخشی.»‏

مهم‌ترین ویژگی‌هایی که فرد را شایسته‌ی گرفتن مسؤولیت از خداوند می‌کند، چنین است:

1ـ سختگیر بودن با کافران و مهربان بودن با مؤمنان. همچنان که در سوره‌ی فتح آیه 29 فرمود: محَُّمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلی الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنهَُم‏.»

2ـ تنها برای خشنودی پروردگارش انجام وظیفه نماید و نه چیز دیگر. همچنان که در ادامه‌ی همین آیه می‌فرماید: .یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّنَ اللَّهِ وَ رِضْوَانًا.»

3ـ راستگو و راست‌کردار باشد. آن گونه که در سوره‌ی احزاب آیه 22 فرمود: .وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ‏.» 4ـ هر چه را خداوند به او وحی می‌کند، بپذیرد و چون و چرا نکند. سوره‌ی بقره آیه 285ـ آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّه‏.»

5 ـ آنچه را ایزد دانا به او وحی می‌کند، به مردم برساند و چیزی را پنهان نکند. سوره‌ی مائده آیه 67 ـ یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّک‏.»

6ـ داشتن سعه‌ی صدر و نرمخویی حتی در هنگام سخن گفتن با بدکاران و به نرمی سخن گفتن با آنان. سوره‌ی آل عمران آیه 159ـ فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنهُْمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شَاوِرْهُمْ فی الْأَمْر پس به [برکتِ‏] رحمت الهی، با آنان نرمخو [و پُر مِهر] شدی، و اگر تندخو و سختدل بودی قطعاً از پیرامون تو پراکنده می‏شدند. پس، از آنان درگذر و برای‌شان آمرزش بخواه، و در کار [ها] با آنان م کن.‏»

مسؤولیت‌های پیامبر در قرآن

در پیشگفتار، به مهم‌ترین مسؤولیت‌های پیامبر در قرآن اشاره شد مانند: تبشیر، انذار، تذکر، دعوت به سوی خدا، خواندن آیه‌های خداوند برای مردم، آموختن کتاب و حکمت به آنان، تزکیه آنها و قضاوت در اختلاف‌های‌شان؛ ولی چون موضوع این پژوهش مسؤولیت ی پیامبر در زمینه‌ی روابط خارجی می‌باشد، از شرح دیگر مسؤولیت‌های ایشان خودداری می‌شود.

مسؤولیت‏ ی پیامبر

آیه‌هایی که در باره‌ی مسؤولیت ‏ی پیامبر در قرآن کریم آمده، به چند دسته تقسیم می‏شود:

1 ـ آیه‌هایی که به مساله‌ی اطاعت از پیامبر می‏پردازند

این دسته از آیات، اطاعت از پیامبر را به شکل‏های گوناگون مورد توجه قرار داده‏اند. در مواردی اطاعت‏ شدن‏» از اهداف ارسال همه‌ی پیامبران معرفی می‌شود:

ــ وَ مَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلَّا لِیُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ.‏ و ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر آنکه به توفیق الهی از او اطاعت کنند.» (نساء/64)

در مواردی اطاعت از پیامبر، به مثابه‌ی اطاعت از خداوند شمرده شده است. مانند:

ــ مَّن یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ.‏ هر کس از پیامبر فرمان بَرَد، در حقیقت، خدا را فرمان برده‏.» (نساء/80)

آیه‌هایی که در آنها اطاعت‏ پیامبر، در ادامه‌ی اطاعت از خداوند قرار گرفته است:

ــ قُلْ أَطِیعُواْ اللَّهَ وَ الرَّسُول‏.‏بگو از خدا و پیامبر [او] اطاعت کنید.» (آل عمران /32)

1ـ فرهنگ روبرت Le petit Robert پاریس: انتشارات روبرت، 1992 ص. 1688